Nón Phân loại ở trường Hogwarts nổi tiếng với những bài hát tự sáng tác được trình diễn vào bữa tiệc khai giảng hàng năm. Người ta tin rằng chiếc Nón xưa kia từng thuộc sở hữu của một trong bốn nhà sáng lập, Godric Gryffindor, trước khi được cả bốn vị cùng nhau phù phép để có khả năng phân loại phù thuỷ sinh phù hợp với tiêu chí tuyển chọn học trò vào Nhà tương ứng của mỗi người.

Chiếc nón Phân loại là một trong những đồ vật pháp thuật thông minh nhất mà các phù thuỷ có thể gặp trong đời. Nó thực sự mang trong mình trí tuệ của cả bốn nhà sáng lập, biết nói chuyện (qua một vết rách gần vành nón) và cực kỳ giỏi Chiết Tâm Thuật (Legilimency), nhờ đó mà chiếc Nón có thể đi vào tâm trí người đội và khám phá ra khả năng và cảm xúc của họ. Nó thậm chí còn có thể đối đáp với suy nghĩ của người ta.

Chiếc nón Phân loại còn có một khả năng đặc biệt nữa mà rất hiếm người ở Hogwarts biết được: Là một phương thức pháp thuật đưa đến một bảo vật khác của Godric Gryffindor — Thanh gươm Gryffindor. Thanh gươm đã được chính ngài phù phép để có thể xuất hiện mỗi khi một thành viên của Nhà Gryffindor thỉnh cầu trợ giúp khi đội Nón. Xuyên suốt bộ truyện Harry Potter, đã hai lần thanh gươm được lấy từ người chủ tạm thời của nó để chuyển tới tay một Gryffindor đang cần vũ khí.

Chiếc nón Phân loại cũng cứng đầu khét tiếng khi không bao giờ thừa nhận sai lầm trong việc phân loại phù thuỷ sinh. Mỗi khi có một Slytherin giàu lòng vị tha, Ravenclaw học hành bết bát, Hufflepuff lười biếng hết chỗ nói, hay Gryffindor hèn nhát, cụ Nón ngay lập tức đưa ra lý do bảo vệ lựa chọn của mình. Tuy vậy, dẫu sao thì chiếc Nón quả thật cũng cực kỳ hiếm khi mắc sai lầm trong suốt nhiều thế kỷ làm việc của mình.

Chia sẻ của tác giả J.K. Rowling

Nón Phân loại không xuất hiện trong những kế hoạch đầu tiên của tôi dành cho Hogwarts. Tôi đã đấu tranh giữa nhiều phương án phân loại phù thuỷ sinh (bởi tôi đã biết trước ngay từ đầu rằng sẽ có bốn Nhà với những phẩm chất rất khác nhau). Phương án đầu tiên là một cỗ máy tinh vi hơi hướm Heath Robinson*, hoạt động qua nhiều tác vụ pháp thuật trước khi đưa ra kết luận, nhưng tôi không thích ý tưởng này vì nó vừa phức tạp lại vừa quá dễ dàng. Tiếp theo tôi nghĩ tới việc để bốn pho tượng của bốn nhà sáng lập ở ngay lối vào Đại sảnh đường, chúng sẽ chuyển động và thay họ lựa chọn phù thuỷ sinh phù hợp giữa đám đông trước sự chứng kiến của toàn trường. Phương án này khả dĩ hơn nhưng vẫn không đúng đắn lắm. Cuối cùng, tôi viết ra một danh sách các cách người ta vẫn dùng để đưa ra lựa chọn: oẳn tù tì, rút thăm ngắn dài, đội trưởng quyết định, và nhặt tên từ một chiếc nón** — nhặt tên từ một chiếc nón biết nói — đội nón lên — và Nón Phân loại ra đời.

*Heath Robinson: Là một thành ngữ ẩn dụ chỉ những thứ phức tạp hoá một cách không cần thiết, xuất phát từ tên hoạ sỹ tranh truyện William Heath Robinson của Anh, người nổi tiếng chuyên vẽ tranh biếm hoạ về những cỗ máy chi tiết phục vụ mục đích đơn giản.

** “Nhặt tên từ một chiếc nón” là cách dịch nghĩa đen của thành ngữ “names out of a hat” trong tiếng Anh, chỉ hình thức lựa chọn bằng cách bốc thăm từ một thùng chứa nói chung.

Bài gốc: The Sorting Hat — By J.K. Rowling
Chuyển ngữ: LL
Tranh minh họa từ Pottermore