Potterhead Việt Nam hẳn đã quá quen với tên gọi Nhà ga Ngã Tư Vua, địa danh điển hình xuất hiện trong mọi tập truyện và cực kỳ quan trọng ở thế giới Phù thuỷ. Đó là cách dịch của nhà văn Lý Lan cho cái tên “King’s Cross” trong tiếng Anh, và cách dịch này đã được áp dụng cả trong một số bản thuyết minh/phụ đề Việt của series phim Harry Potter.
Thế nhưng, hơi đáng tiếc là cái tên dường như đã đi vào tiềm thức những thế hệ Potterhead đầu ở Việt Nam này lại không phải một bản chuyển ngữ chính xác của Nhà ga King’s Cross huyền thoại.
Thoạt nhìn, dịch “King’s Cross” thành “Ngã Tư Vua” không sai về nghĩa từng từ. Hơn nữa, “King’s Cross” quả thật nằm giữa ngã tư nơi hai con đường lớn (trục đường Euston Road – Gray’s Inn Road và Pentonville Road) giao nhau. Tuy nhiên, truy xét kỹ hơn về nguồn gốc, “King’s Cross” thực chất là tên của bức tượng đài vua George IV trước đây đặt giữa ngã tư này, chứ không phải tên của ngã tư. Ở Anh, nhiều địa danh tượng đài cũng được gọi là Cross, chẳng hạn như Eleanor Cross, nguồn gốc của cái tên Nhà ga Charing Cross cách đó không xa. Đó là bởi trong thời gian dài ảnh hưởng Thiên Chúa, các tượng đài được xây dựng ở Anh đều có một cây thập giá (“cross”) đặt ở nơi cao nhất. Như vậy, thực chất từ “cross” trong “King’s Cross” không phải là ngã tư, mà chính là “cây thập giá”.
Ngoài ra, nên hiểu rằng “King’s Cross” là một địa danh có thật và cũng là tên một trong những Nhà ga lớn nhất châu Âu mà dân Muggle vốn đã quen thuộc. Có lẽ vì lý do này mà hầu hết các bản dịch Harry Potter ở châu Âu đều giữ cái tên nguyên bản. Với những ngôn ngữ châu Âu sử dụng bộ chữ cái quá khác so với tiếng Anh (như Bắc Âu hay Đông Âu), cái tên này sẽ được phiên âm theo bộ chữ tương ứng, nhưng vẫn không phải là dịch nghĩa. Phiên bản Nhật và Hàn cũng áp dụng phương án tương tự.
Duy nhất một bản tiếng Trung đã chuyển nghĩa “King’s Cross” theo chữ Hán thành “Thập – Tự – Vương”.
— LL
Tranh minh hoạ của hoạ sỹ Jim Kay
A Proud Creator, Writer, and Designer of HogwartsVN — and (not-so-proud) Beater of Hanoi Draco Dormiens